Dit is het eerste nummer van het Magazine Synagoge Delft in 2021. Onlangs ontvingen wij een inzending van de Stichting Joods Westland. Een interessant artikel van deze enthousiaste werkgroep treft u in dit nummer aan

Alhoewel de eerste vaccinaties tegen Covid-19 in Nederland gestart zijn, zal het nog enige tijd duren voordat wij weer met de voorstellingen in de Synagoge kunnen beginnen. Wij willen onderzoeken of u geïnteresseerd bent om onze voorstellingen thuis te ontvangen tegen een aanvaardbare prijs. Daartoe verzoeken wij u om op deze link te klikken en de korte enquête in te vullen, waarvoor dank.

De redactie en medewerkers

Opheffing van de gemeente
Tussen de jaren 1850 en 1920 zijn veel Joden naar de grote steden vertrokken en dat was ook in het Westland voelbaar. In de twintiger jaren van de vorige eeuw was het bijvoorbeeld onmogelijk om een dienst in de synagoge te houden. Het vereiste aantal van 10 volwassen mannen, die nodig zijn voor een volledige Joodse gebedsdienst, werd toen niet gehaald. Mede om deze reden is de Westlandse ringsynagoge rond 1920 opgeheven en zijn de bezittingen aan het bestuur van de Nederlands Israëlitische gemeente Den Haag overgedragen.

Maar in de herinnering leeft het Westlandse Joodse leven voort
In ruim twee eeuwen hebben de Joodse inwoners hun sporen in het Westland achter gelaten. Dat is terug te zien op verschillende plekken, vooral in Naaldwijk. Zoals het Heilige Geesthofje waar nog steeds de voormalige synagoge staat, nu in gebruik als trouwzaal. Aan de Opstalweg ligt de Joodse begraafplaats, aangelegd in 1794.
Op 15 maart 1911 was er een openbare aanbesteding voor het bouwen van een Baarhuis en het maken van een afsluiting (ijzeren hek) rondom de begraafplaats van de Nederland Israëlitische Ringsynagoge. Het bestek met twee tekeningen was destijds tegen betaling van f 1,50 verkrijgbaar (zie foto). Verschillende straatnamen herinneren ook aan het eens zo bloeiende Joodse leven in Westland.

Stichting Joods Westland
In 2018 heeft een aantal inwoners van Westland de stichting Joods Westland opgericht. Het doel is het verleden van onze Joodse inwoners levend te houden en in het bijzonder de restauratie van de Joodse begraafplaats te realiseren.
Ons bestuur bestaat uit 5 betrokken bestuurders, ondersteund door meerdere vrijwilligers.

Met onze vrijwillige hovenier, gespecialiseerd in begraafplaatsen, hebben we een inventarisatie gemaakt van de beplanting op en rond de begraafplaats. Dit wordt gevolgd door een plan van aanpak met betrekking tot het onderhoud en gedeeltelijke herinrichting. Er stonden bijenkorven op de begraafplaats. Deze zijn in goed overleg met de eigenaar verwijderd. Met de buren onderhouden we goede contacten en ze houden een oogje in het zeil. Vooral met dit laatste zijn we, zeker in deze tijd, heel blij.

Steunt u de restauratie?
De rijksoverheid biedt de mogelijkheid tot financiële ondersteuning bij het opknappen van Joodse begraafplaatsen. Stichting Joods Westland moet dan wel 50 % van de kosten zelf bij elkaar brengen. Wij hebben geen eigen inkomsten, maar zijn afhankelijk van giften en donaties. Onze stichting heeft de culturele ANBI-status, dat brengt (extra) belastingvoordeel voor u mee.
Helpt u ons bij het realiseren van de restauratie? Wij zijn u ontzettend dankbaar voor een gift.
U kunt het bedrag overschrijven naar rekening NL 64 INGB0008887754 ten name van Stichting Joods Westland.
Aanvullende informatie vindt u op onze website.
Hier heeft u ook de mogelijkheid om een formulier met uw opmerkingen en vragen in te vullen. Wij reageren zo snel mogelijk en zijn blij met uw betrokkenheid.

Namens Stichting Joods Westland,
Arie Storm, voorzitter
Tel. 0629238490
Stormhoog@hetnet.nl

Foto's: Eric van Heuveln

Deel 2: Seks, agressie en dood

In de inleiding van onze serie Joodse humor werd al gesteld dat humor veel meer is dan een leuk mopje. Humor heeft vele functies en op één van die functies wordt hier nader in gegaan namelijk het verband tussen humor en het stimuleren van geestelijke gezondheid. Hier volgt een toelichting.

Je zou kunnen zeggen dat ieder mens een soort geestelijk “gordijn” heeft. Aan de voorkant van dit gordijn tonen wij de persoonlijke kenmerken waar wij trots op zijn zoals onze vindingrijkheid, vriendelijkheid, vrolijkheid, enzovoort. Maar ieder “gordijn” heeft ook een achterkant waar zich zaken bevinden waar wij ons juist voor schamen zoals fantasieën over bijvoorbeeld seksualiteit, dood of agressie. Een mens is pas geestelijk gezond wanneer de mooie en de lelijke kanten zijn plaats hebben gekregen. De grappen die rond de thema’s seksualiteit, agressie en dood gemaakt worden, zorgen ervoor dat loodzware onderwerpen, waar eigenlijk geen grappen over gemaakt mogen worden, van “achter het gordijn” naar voren gebracht worden. Daarmee wordt niet bedoeld dat al die afschuwelijke trekjes binnen de mens dan maar in de praktijk gebracht kunnen worden, maar dat we zien dat dit (helaas) ook een onderdeel van elk mens is. En dat dit bewustzijn noodzakelijk is om geestelijk gezond te functioneren als totaal mens.
Verstoppen wij onszelf voor die geheime, fantasieën dan kan dat bijvoorbeeld leiden tot projectie van die nare eigenschappen op zondebokken. Mensen uit groep X zijn allemaal crimineel, pedofiel enz.

Thema: projectie

Twee Joden lopen langs een katholieke kerk met een bord “Bekeert U en ontvang

€ 100”. Eén van de twee wil zich laten bekeren maar de ander zegt: ”Je bent gek, je gaat toch niet voor €100 van geloof veranderen”. Maar hij gaat toch de kerk in en na een kwartier komt hij naar buiten. De ander vraagt of hij die € 100 heeft gekregen waarop de vers bekeerde man zegt: “Jullie Joden denken alleen maar aan geld”.

Thema: ziekte en dood

Dokter zegt tegen zijn patiënt: “Mijnheer ik heb slecht nieuws voor U; over een half jaar bent U dood!”
Patiënt zegt : “Oh wat vreselijk; kan ik daar niets aan doen?”
De dokter antwoordt: “ Nou U kunt stoppen met roken, drinken en seks”
Patiënt: “Zal ik dan langer leven”
Dokter: ”Nee dat niet; maar het lijkt langer”

Thema: seksuele problemen

Een oudere man is getrouwd met een jongere vrouw; alleen een bevredigende seksuele relatie wil, met name wat betreft mevrouw, niet lukken. Ze vragen advies aan de rabbijn en hij zegt:. “De volgende keer dat jullie het doen, moeten jullie een knappe jonge man vragen, om met een handdoek boven jullie te wapperen.“ Zo gezegd zo gedaan, maar weer komt mevrouw nauwelijks aan haar trekken. Mevrouw suggereert dat ze van plaats ruilen en dat haar man dus gaat wapperen terwijl de jonge man de daad verricht. En ja hoor mevrouw komt eindelijk geheel en al aan haar gerief; waarop de oudere man tegen de jongeman zeg: “ Zie je wel, je wapperde verkeerd”

Thema dood:

Moos ligt op sterven en zijn zoon Bram zit naast hem en houdt zijn hand vast. Moos ruikt opeens iets lekkers. Met zijn laatste krachten vraagt Moos aan Bram of hij naar de keuken wil gaan om Saar een stukje te vragen van de verse appeltaart die zij net heeft gebakken. Maar als Bram in de keuken is, zegt Saar: “Nee hoor, die appeltaart is voor ná de begrafenis”.

Op 8 oktober 1861 bestond onze synagoge 25 jaar. Dat werd feestelijk gevierd. Hieronder het (ingekorte) verslag in de Delftsche Courant:
 

Delft , 22 Augustus 1887.

Op 8 October 1861 werd met groote plechtigheid op het terrein aan de Koornmarkt alhier de eerste steen gelegd voor de te bouwen synagoge, welke door den president der commissie, den heer L. Winkel, terecht werd genoemd een tempel, door de verdraagzaamheid aan de godsvrucht geschonken. En heden, 22 Augustus, is het juist vijfentwintig jaren geleden dat de synagoge alhier in gebruik werd genomen en plechtig ingewijd. Deze feiten zijn dezer dagen door de Israëlitische gemeente alhier feestelijk herdacht. Vrijdagmiddag ten half vijf ure werd in het door de zorgen van het kerkbestuur geheel gerestaureerde bedehuis de gewone godsdienstoefening voorafgegaan door eene feestrede van den opperrabijn den heer B. S. Beerenstein van ’s Gravenhage
(…)
Door de zorgen van de firma Paerels, welke zich geheel belangeloos van hare taak had gekweten, was het lokaal in overeenstemming met het doel der samenkomst smaakvol gedecoreerd. Het feestprogramma bevatte een rijke verscheidenheid van voor deze gelegenheid zeer geschikte of expresselijk daarvoor vervaardigde nummers. Muziek, zang en declamatie, comediespel en dans, deze laatste vooral niet te vergeten,— wisselden elkander in bonte reeks af. Aan het souper dat een welgeslaagden avond besloot werd o. m. door den heer E. J. Levi, lid der feest-commissie, het woord gevoerd , die nogmaals in herinnering bracht hoe voor vijfentwintig jaren het onoogelijke en geheel ongeschikte lokaal in de Choorstraat werd verwisseld met het fraaie gebouw, welks stichting thans werd herdacht, — hulde bracht aan het tegenwoordige kerkbestuur en ten laatste allen dank betuigde voor den krachtigen steun, dien de feest-commissie bij het volvoeren harer thans geëindigde taak had ondervonden.

 

Wij hopen dat u genoten heeft van dit nummer. Wij stellen het enorm op prijs als u ons vertelt wat u ervan vindt. Mocht u actief willen bijdragen aan dit magazine dan verzoeken wij u om uw bijdrage via dit emailadres naar ons te sturen.

 

Colofon:

Hoofdredactie: Bert Koe en Flip de Liema

Medewerkers: Nelli van den IJssel, Rudi Westerveld, Jan Paul Peters